POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA
Artykuł 1
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw.
Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu
braterstwa.
Artykuł 2
(1) Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej
Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka,
wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego,
majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.
(2) Nie wolno czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej,
prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy,
bez względu na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodległy, czy też podlega
systemowi powiernictwa, nie rządzi się samodzielnie lub jest w jakikolwiek
sposób ograniczony w swej niepodległości.
Artykuł 3
Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.
Artykuł 4
Nie wolno nikogo czynić niewolnikiem ani nakładać na nikogo służebności;
niewolnictwo i handel niewolnikami są zakazane we wszystkich swych postaciach.
Artykuł 5
Nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki
lub poniżający.
Artykuł 6
Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie swojej osobowości prawnej.
Artykuł 7
Wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo, bez jakiejkolwiek różnicy, do
jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony przed
jakąkolwiek dyskryminacją będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji i przed
jakimkolwiek narażeniem na taką dyskryminację.
Artykuł 8
Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwoływania się do kompetentnych sądów
krajowych przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznanych
mu przez konstytucję lub przez prawo.
Artykuł 9
Nikogo nie wolno samowolnie aresztować, zatrzymać lub wygnać z kraju.
Artykuł 10
Każdy człowiek ma na warunkach całkowitej równości prawo, aby przy rozstrzyganiu
o jego prawach i zobowiązaniach lub o zasadności wysuwanego przeciw niemu
oskarżenia o popełnienie przestępstwa, być wysłuchanym sprawiedliwie i
publicznie przez niezależny i bezstronny sąd.
Artykuł 11
(1) Każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano
go za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy zgodnie z prawem
podczas publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne środki
obrony.
(2) Nikt nie może być skazany za przestępstwo z powodu działania lub zaniechania
nie stanowiącego w chwili jego dokonania przestępstwa według prawa krajowego lub
międzynarodowego. Nie wolno także wymierzać kary wyższej niż ta, która była
przewidziana w chwili popełnienia przestępstwa.
Artykuł 12
Nie wolno ingerować samowolnie w czyjekolwiek życie prywatne, rodzinne, domowe,
ani w jego korespondencję, ani też uwłaczać jego honorowi lub dobremu imieniu.
Każdy człowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub
uwłaczaniu.
Artykuł 13
(1) Każdy człowiek ma prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca
zamieszkania w granicach każdego państwa.
(2) Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój
własny, i powrócić do swego kraju.
Artykuł 14
(1) Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju
w razie prześladowania.
(2) Nie można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego
rzeczywiście z powodu popełnienia przestępstwa pospolitego lub czynu sprzecznego
z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 15
(1) Każdy człowiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.
(2) Nie wolno nikogo pozbawiać samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawiać prawa
do zmiany obywatelstwa.
Artykuł 16
(1) Mężczyzni i kobiety, bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości
lub wyznania, mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i
założenia rodziny. Maja oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa,
podczas jego trwania i po jego ustaniu.
(2) Małżeństwo może być zawarte jedynie za swobodnie wyrażoną pełną zgodą
przyszłych małżonków.
(3) Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do
ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa.
Artykuł 17
(1) Każdy człowiek, zarówno sam jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania
własności.
(2) Nie wolno nikogo samowolnie pozbawiać jego własności.
Artykuł 18
Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to
obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania
lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i
prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie
obyczajów.
Artykuł 19
Każdy człowiek ma prawo do wolności opinii i do jej wyrażania; prawo to obejmuje
swobodę posiadania niezależnej opinii, poszukiwania, otrzymywania i
rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na
granice.
Artykuł 20
(1) Każdy człowiek ma prawo do spokojnego zgromadzania i stowarzyszania się.
(2) Nikogo nie można zmuszać do przynależności do jakiegokolwiek ugrupowania.
Artykuł 21
(1) Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem
bezpośrednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.
(2) Każdy człowiek ma prawo równego dostępu do służby publicznej w swoim kraju.
(3) Wola ludu jest podstawą władzy rządu; wola ta wyraża się w przeprowadzanych
okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechności, równości i
tajności, lub na innej równorzędnej procedurze, zapewniającej wolność wyborów.
Artykuł 22
Każdy człowiek ma, jako członek społeczeństwa, prawo do ubezpieczeń społecznych;
ma również prawo do urzeczywistniania - poprzez wspólny wysiłek narodu i
współpracę międzynarodową oraz
zgodnie z organizacją i zasobami każdego Państwa - swych praw gospodarczych,
społecznych i kulturalnych, niezbędnych dla poczucia godności i swobodnego
rozwoju osobowości.
Artykuł 23
(1) Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru miejsca pracy, do
odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.
(2) Każdy człowiek, bez względu na jakiekolwiek różnice, ma prawo do równej
płacy za równę pracę.
(3) Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia,
zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającę godności ludzkiej
i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej.
(4) Każdy człowiek ma prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania
do związków zawodowych dla ochrony swych interesów.
Artykuł 24
Każdy człowiek ma prawo do wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie
godzin pracy i okresowe płatne urlopy.
Artykuł 25
(1) Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt
jemu i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę
lekarska i konieczne świadczenia socjalne, oraz prawo do poczucia bezpieczeństwa
w przypadku bezrobocia, choroby, kalectwa, wdowieństwa, starości lub utraty
środków do życia w inny sposób od niego niezależny.
(2) Matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci,
zarówno małżeńskie jak i pozamałżeńskie, korzystają z jednakowej ochrony
społecznej.
Artykuł 26
(1) Każdy człowiek ma prawo do nauki. Nauka będzie bezpłatna, przynajmniej na
szczeblu podstawowym. Nauka podstawowa będzie obowiązkowa. Oświata techniczna i
zawodowa będzie powszechnie dostępna, a studia wyższe będą dostępne dla
wszystkich na równych zasadach w zależności od uzdolnień.
(2) Nauczanie będzie ukierunkowane na pełen rozwój osobowości ludzkiej i
umocnienie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Będzie ono
krzewić wzajemne zrozumienie, tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami,
grupami rasowymi i religiami, a także wspierać działalność Organizacji Narodów
Zjednoczonych zmierzającą do utrzymania pokoju.
(3) Rodzice maję prawo pierwszeństwa w wyborze rodzaju nauczania, którym objęte
będą ich dzieci.
Artykuł 27
(1) Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym
swojej społeczności, do korzystania ze zdobyczy kultury, do uczestniczenia w
postępie nauki i do korzystania z jej dobrodziejstw.
(2) Każdy człowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści
wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub
artystycznej.
Artykuł 28
Każdy człowiek ma prawo do takiego porządku społecznego i międzynarodowego, w
którym prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji mogą być w pełni
realizowane.
Artykuł 29
(1) Każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczeństwa, bez którego niemożliwy jest
swobodny i pełny rozwój jego osobowości.
(2) W korzystaniu ze swoich praw i wolności każdy człowiek podlega jedynie takim
ograniczeniom, które są ustalone przez prawo wyłącznie w celu zapewnienia
właściwego uznania i poszanowania praw i wolności innych i w celu uczynienia
zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego i powszechnego
dobrobytu w demokratycznym społeczeństwie.
(3) Te prawa i wolności nie mogą w żadnym przypadku być egzekwowane w sposób
sprzeczny z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 30
Żadnego z postanowień niniejszej Deklaracji nie można rozumieć jako
udzielającego jakiemukolwiek Państwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do
podejmowania działalności lub wydawania aktów zmierzających do podważenia
któregokolwiek z praw i wolności zawartych w niniejszej Deklaracji.